Korzystanie ze wspólnie zajmowanego mieszkania

---

Sąd obligatoryjnie orzeka o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania stron, jeżeli w chwili orzekania o rozwodzie/separacji małżonkowie mieszkają nadal razem i nie uregulowali tej materii w inny sposób. Sąd może odstąpić od orzeczenia o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, gdy strony zgłosiły w postępowaniu rozwodowym

• wniosek o dokonanie podziału wspólnego mieszkania lub
• wniosek o przyznanie mieszkania jednemu z małżonków lub
• wniosek o eksmisję jednego z małżonków z powodu jego nagannego zachowania się.

Sąd może nie uwzględnić wskazanych powyżej wniosków małżonków i orzec o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania.

---

Zaniechanie orzeczenia o sposobie korzystania z mieszkania

Sąd może zaniechać orzeczenia o sposobie korzystanie ze wspólnego mieszkania, jeżeli

• małżonkowie się temu sprzeciwiają, ponieważ rozstrzygnięcie w danej sprawie nie jest wymagane ze względu na brak sporu co do zajmowania danego lokalu albo
• orzeczenie o odrębnym korzystaniu z poszczególnych części mieszkania byłoby bezprzedmiotowe ze względu na rodzaj mieszkania (np. jedna izba),
• nie ucierpi na tym ani dobro wspólnych dzieci, ani małżonków.
  
  

---

Charakter tymczasowy orzeczenia o sposobie korzystania z mieszkania

Zasadniczo orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania (domu) ma charakter tymczasowy. Sąd dokonuje takiego rozstrzygnięcia, gdy małżonkowie nie dysponują możliwością oddzielnego zamieszkania i po rozwodzie nadal będą mieszkać w tym samym mieszkaniu, jednak docelowo (z założenia) mają zamieszkać oddzielnie.

---

Zabezpieczenie roszczenia o sposobie korzystania z mieszkania

Sąd może orzec o sposobie korzystania z mieszkania w drodze zabezpieczenia, czyli ustalić zakres i sposób korzystania z mieszkania na czas procesu o rozwód. Wskazane będzie takie postępowanie, kiedy z konkretnych przyczyn sprawa rozwodowa może nadmiernie długo trwać, a rozwodzący się małżonkowie nie zajmują danego mieszkania w sposób bezkonfliktowy.

---

Tytuł prawny orzeczenia o sposobie korzystania z mieszkania

Orzeczenie o sposobie korzystania z mieszkania obejmuje każde mieszkanie, niezależnie od posiadanego do niego przez małżonków (lub małżonka) tytułu prawnego. Sąd wyda orzeczenie w tym zakresie nawet w sytuacji, gdy mieszkanie należy wyłącznie do majątku osobistego jednego z małżonków, jeżeli będzie ono faktycznie zamieszkiwane wspólnie przez oboje małżonków po rozwodzie.

---

Prawo do zamieszkiwania mieszkania bez tytułu prawnego

W trakcie trwania małżeństwa, jeżeli tylko jednemu małżonkowie przysługuje prawo do mieszkania (własność, najem itp.) drugi małżonek ma prawo do współzamieszkiwania i korzystania z mieszkania. Prawo do mieszkania przysługuje mu wówczas jako członkowi rodziny, tzw. prawnorodzinny tytuł do lokalu.

---

Pojęcie „wspólnego mieszkania”

Określenie „wspólnego mieszkania” obejmuje zasadniczo każde mieszkanie, zajmowane przez małżonków w chwili orzekania o rozwodzie, niezależnie od posiadanego przez małżonków do mieszkania tytułu prawnego. Pojęcie odnosi się przede wszystkim do:

• mieszkania, do którego obojgu małżonkom lub jednemu z nich przysługuje prawo własności,
• spółdzielczego prawa do lokalu,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
• służebności osobistej,
• mieszkań funkcyjnych,
• osobnych kwater stałych przydzielonych przez wojskowy organ kwaterunkowy,
• mieszkań podnajmowanych, użyczanych lub zajmowanych bez tytułu prawnego.
  
  

---

Małżonkowie faktycznie nie zamieszkują wspólnego mieszkania

Jeżeli w chwili wydania wyroku rozwodowego małżonkowie faktycznie nie korzystają ze wspólnego mieszkania, orzeczenie w tym zakresie będzie bezprzedmiotowe.

---

Małżonek nie przebywa w mieszkaniu jedynie przejściowo

W sytuacji, gdy małżonek nie przebywa w danym lokalu jedynie przejściowo, często nie z własnej winy, np. z powodu choroby przebywa w szpitalu bądź, gdy był zmuszony do opuszczenia mieszkania z powodu niedozwolonego zachowania drugiego małżonka, sąd może wydać orzeczenie co do sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania.

---

Brak prawa do lokalu

Rozstrzygnięcie o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania, wydanego w wyroku rozwodowym, nie tworzy prawa do lokalu. Porządkuje jedynie przestrzeń byłym małżonkom w celu wykluczenia ewentualnych kłótni. Orzeczenie przyznaje uprawnienie i możliwość przejściowego zamieszkiwania w tym lokalu i podlega wykonaniu w drodze egzekucji, w braku dobrowolnej realizacji rozstrzygnięcia sądu przez jednego z małżonków.

---

Odwołanie się od orzeczenia o sposobie korzystania z mieszkania

Zarówno pozytywne, jak i negatywne rozstrzygnięcie sądu może zostać zaskarżone w całości bądź w części dotyczącej zakresu i sposobu korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania przez każdą ze stron w drodze apelacji na ogólnych zasadach.

---

Egzekucja orzeczenia o sposobie korzystania z mieszkania

Prawomocne orzeczenie o sposobie korzystania z mieszkania rozwiedzionych małżonków podlega egzekucji w trybie Kodeksu postępowania cywilnego. W wypadku nieorzekania o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania sąd w sentencji wyroku zamieszcza rozstrzygnięcie, że „nie orzeka o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania.”

---