Podział majątku wspólnego

---

Postępowanie o podział majątku wspólnego po rozwodzie lub separacji może być skomplikowane, zwłaszcza gdy w grę wchodzą nierówne udziały, rozliczenia nakładów czy długi. Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje na temat zasad, rozliczeń i procedur związanych z podziałem majątku wspólnego.

Kluczowe roszczenia w trakcie podziału majątku

Podczas postępowania o podział majątku wspólnego małżonkowie mogą dochodzić następujących roszczeń:

• Podział majątku na dwie równe części lub ustalenie nierównych udziałów.
• Rozliczenie wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego na wspólny lub odwrotnie.
• Rozstrzygnięcie wątpliwości, czy dany składnik (np. mieszkanie, samochód) wchodzi w skład majątku wspólnego.

Ważne zasady dotyczące podziału majątku wspólnego

Podczas postępowania o podział majątku istnieje kilka istotnych zasad, które mogą wpłynąć na cały proces. Oto najważniejsze z nich:

• Wstrzymanie innych postępowań: W trakcie toczącego się postępowania o podział majątku wspólnego, nie mogą być prowadzone inne sprawy związane z tym majątkiem, takie jak roszczenia o zwrot wydatków lub ustalenie nierównych udziałów. Dopiero po zakończeniu postępowania możliwe jest dochodzenie innych roszczeń, jeżeli nie były one rozpatrzone podczas podziału.
• Ostateczne rozstrzygnięcie: Po wydaniu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego, uczestnicy postępowania nie mogą już dochodzić żadnych roszczeń związanych z tym majątkiem. Oznacza to, że decyzje sądu są ostateczne, a dalsze roszczenia związane z podziałem nie będą rozpatrywane.

Majątek wyłączony z podziału

Nie wszystkie składniki majątku podlegają podziałowi. Do majątku osobistego, który nie wchodzi w skład majątku wspólnego, należą:

• Składniki nabyte przez dziedziczenie.
• Składniki otrzymane w drodze darowizny.

Te składniki majątku pozostają wyłączną własnością małżonka, który je otrzymał, i nie podlegają podziałowi.

---

Podział majątku wspólnego – jak ustalić wysokość udziałów?

Z chwilą ustania małżeństwa, majątek wspólny podlega podziałowi jako rezultat rozwodu lub separacji. Co do zasady, udziały w majątku wspólnym każdej ze stron są równe, czyli po 50% wartości majątku.

Równe udziały w majątku wspólnym

W większości przypadków udział każdego z małżonków w majątku wspólnym wynosi po 50%. Oznacza to, że niezależnie od tego, kto więcej zarabiał czy więcej nabywał, wartość majątku wspólnego dzieli się po równo.

Jednak małżonkowie mogą zdecydować o nierównych udziałach w majątku. Można to zrobić na dwa sposoby:

• w ramach umowy o rozdzielność majątkową, gdzie strony ustalają procentowy podział majątku (np. mąż 40%, żona 60%),
• na drodze sądowej podczas postępowania o podział majątku wspólnego.

Nierówne udziały w majątku wspólnym – kiedy są możliwe?

Małżonkowie mogą ubiegać się o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym w sądzie, jeśli jeden z nich przyczynił się do jego powstania w znacznie większym stopniu. Taka możliwość istnieje zarówno w trakcie postępowania rozwodowego, jak i po jego zakończeniu.

Ważne powody dla nierównych udziałów w majątku wspólnym

Aby sąd zgodził się na nierówne udziały w majątku wspólnym, muszą istnieć tzw. ważne powody. Osoba wnioskująca o ustalenie nierównych udziałów musi udowodnić, że różnica w przyczynieniu się do powstania majątku jest istotna.

---

Okoliczności uzasadniające nierówne udziały

W pewnych sytuacjach, sąd może orzec o nierównych udziałach w majątku wspólnym. Do najczęstszych okoliczności, które mogą uzasadniać taką decyzję, zalicza się:

• Brak aktywności zarobkowej jednego z małżonków
  Sytuacja, w której jeden z małżonków celowo uchyla się od pracy lub nie przyczynia się do powiększania majątku wspólnego, mimo posiadania możliwości.
• Trwonienie majątku wspólnego
  Na przykład, gdy jeden z małżonków angażuje się w hazard, ryzykowne inwestycje lub inne nieodpowiedzialne działania, które prowadzą do utraty wspólnego majątku.
• Długoletnia separacja faktyczna
  Jeśli małżonkowie byli w faktycznej separacji przez długi okres, co uniemożliwiało wspólne zarządzanie majątkiem.
• Nieuzasadnione zbycie lub zniszczenie składników majątku
  Przypadki, w których jeden z małżonków sprzedaje lub niszczy składniki majątku wspólnego, działając na szkodę drugiego.

Podział majątku wspólnego – decyzja sądu

Oceny nierównych udziałów dokonuje zawsze sąd, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy. Żądanie o ustalenie nierównych udziałów może być wniesione jedynie podczas postępowania o podział majątku wspólnego i musi zostać złożone do zakończenia postępowania przed sądem I instancji. Ważne jest, że takie żądanie nie ulega przedawnieniu, co oznacza, że można o nie wnioskować w dowolnym momencie trwania postępowania, pod warunkiem, że odbywa się to w ramach właściwej fazy sprawy sądowej.

---

Podział majątku wspólnego – rozliczenia przy podziale majątku

Rozliczenie nakładów i wydatków następuje po ustaniu wspólności majątkowej wraz z podziałem majątku wspólnego. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy podziału dokonuje sąd, jak i przypadków, gdy małżonkowie dzielą majątek samodzielnie.

Jak rozliczyć nakłady przy podziale majątku wspólnego?

Wartość majątku dorobkowego powiększa się o nakłady poniesione na majątek osobisty. Dopiero po uwzględnieniu tej wartości przeprowadza się podział. Co ważne, żądanie podziału majątku dorobkowego można zgłosić nawet wiele lat po rozwodzie – roszczenie to się nie przedawnia.

Rozliczeniu przy podziale majątku wspólnego podlega:

• Zwrot wydatków i nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny (orzeczenie sądu wyłącznie na wniosek).
• Zwrot wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków (orzeczenie po ustaleniu wartości nakładów).

Kiedy dochodzi do rozliczenia przy podziale majątku wspólnego?

W postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd może ustalić, że część majątku wspólnego powstała z nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków. Może też być odwrotnie – część majątku osobistego mogła powstać dzięki nakładom z majątku wspólnego.

Inne przypadki rozliczeń przy podziale majątku wspólnego

• Zwrot długów związanych z majątkiem wspólnym, spłaconych przez jedno z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej, a przed podziałem majątku.
• Wzajemne roszczenia z tytułu posiadania rzeczy, pobranych pożytków oraz innych przychodów za okres od ustania wspólności małżeńskiej do czasu podziału majątku.
• Równowartość zbytych lub utraconych rzeczy wspólnych, np. w wyniku zniszczenia, za które otrzymano odszkodowanie.
• Równowartość rzeczy wspólnych zbytych w sposób rozmyślny i nieuzasadniony, ze szkodą dla drugiego małżonka.

Obowiązek dowodowy przy rozliczeniach

Małżonek żądający zwrotu nakładów lub wydatków musi udowodnić swoje twierdzenia. Ważne jest zgromadzenie materiału dowodowego, takiego jak:

• Faktury
• Rachunki
• Przelewy bankowe
• Umowy darowizn
• Zeznania świadków

---

Termin wniesienia sprawy o podział majątku wspólnego

Sprawę o podział majątku można wnieść w dowolnym momencie, niezależnie od tego, czy upłynęło wiele lat od rozwodu. Jednak im dłużej zwleka się z podziałem, tym trudniej ustalić, co dokładnie wchodziło w skład majątku wspólnego. Może to również powodować trudności dowodowe, np. w rozliczeniu nakładów z majątku osobistego.

Moment określenia stanu majątkowego przy podziale majątku wspólnego

Podczas podziału majątku bierze się pod uwagę stan majątku z chwili ustania wspólności małżeńskiej, ale wartość tego majątku jest ustalana według cen obowiązujących w chwili podziału.

Skutki zniszczenia lub zbycia majątku wspólnego

Jeśli jedno z małżonków celowo zniszczy składniki majątku wspólnego przed lub po ustaniu wspólności, sąd traktuje te utracone rzeczy tak, jakby nadal były w posiadaniu. Małżonek, który nieuczciwie zbył składniki majątku, nie może pozbawić drugiego małżonka dorobku całego życia. Można także rozliczyć składniki majątku, których zbycie sąd uzna za pozorne.

---